چرا واكسن آسترازنكا سبب لخته شدن خون می شود؟
به گزارش گردو دانلود وقوع عارضه ی نادر لخته شدن خون در بعضی از دریافت کنندگان واکسن کووید-۱۹ شرکت آسترازنکا/آکسفورد سبب شد تا محققان برای یافتن علت این اتفاق و تایید صحت آن به تکاپو بیفتند.
به گزارش گردو دانلود به نقل از ایسنا و به نقل از نیچر، پس از هفته ها تحقیق، آژانس دارویی اروپا(EMA) در روز ۷ آوریل(۱۸ فروردین) اعلام نمود که امکان دارد ارتباطی میان لخته شدن خون و واکسن وجود داشته باشد. امر کوک(Emer Cooke) مدیر اجرایی آژانس دارویی اروپا به خبرنگاران اظهار داشت: با این وجود، عارضه ی لخته شدن خون بسیار غیرمعمول است و مزایای واکسن هنوز از خطرات آن بیشتر است. این عوارض جانبی نادر هستند و خطر مرگ در اثر کووید-۱۹ خیلی بیشتر از مرگ در اثر عوارض جانبی واکسن است.
اما یافته ها محققان را درگیر یک سوال پزشکی مبهم کرد: چرا یک واکسن سبب رخ دادن چنین عارضه ی غیرمعمولی می شود؟
سابین آیچینگر(Sabine Eichinger)، متخصص خون شناسی از دانشگاه پزشکی وین می گوید: فرضیه هایی در این مورد وجود دارند: شاید مشکل از وکتور باشد(حمل کننده ی مواد ژنتیکی به درون سلول)، شاید مواد اضافه ای درون واکسن وجود دارد و یا شاید مشکل از فرایند تولید آن است، من نمی دانم. امکان دارد هر کدام از این ها دلیل این اتفاق باشد.
مناطق غیرمعمول
آیچینگر همچون نخستین کسانی بود که عارضه ی لخته شدن خون را متوجه شد. مجموع عجیبی از لخته ها که اگر جلوی جریان خون در ریه ها و مغز را بگیرند می توانند خطرناک و کشنده باشند. درحالی که پاها جایی هستند که بیشتر لخته ها در آن شکل می گیرند اما این لخته ها در مناطق غیرمعمولی از بدن مثل مغز و شکم دیده شدند.
این مورد زنگ خطری برای آیچینگر بود که پیش از این هم پدیده ی مشابهی در تعداد کمی از افراد که داروی رقیق کننده ی خون به نام هپارین را بهره برده بودند مشاهده کرده بود. هپارین به صورت معمول برای پیشگیری از لخته شدن خون استفاده می شود اما در مواردی نادر سندرمی به نام ترومبوسیتوپنی ناشی از هپارین(HIT) سبب لخته شدن خون در فرد و کاهش سطح پلاکت خون می شود.
تا تاریخ ۲۲ مارس، آژانس دارویی اروپا ۸۶ گزارش لخته شدن خون در مغز و شکم افراد طی دو هفته بعد از دریافت یک دوز واکسن آسترازنکا دریافت کرد.
بعضی از این افراد نشانه های سندروم ترومبوسیتوپنی را نشان دادند در حالیکه هپارین دریافت نکرده بودند.
عوامل خطرزا
آژانس دارویی اروپا از شرکت آسترازنکا خواسته تا تحقیقات مختلفی انجام دهد همچون بررسی های آزمایشگاهی برای تعیین تأثیر این واکسن بر لخته شدن خون و همینطور ارزیابی داده های بالینی برای به دست آوردن هرگونه اطلاعاتی درباره ی عوامل خطرزایی که امکان دارد در آینده رخ دهد.
باآنکه گزارشات نشان داده است که این عارضه بیشتر در زنان دیده شده است. به خصوص خانمهایی که سن کمتر از ۶۰ سال داشته اند اما آژانس دارویی اروپا نتوانست نتیجه گیری کند که زنان در معرض خطر بیشتری هستند.
بیشتر کشورها کادر درمان را در اولویت دریافت واکسن قرار دادند و زنان بخش عمده ای از این حوزه ی کاری را می سازند.
آژانس دارویی اروپا از تحقیقات دو کنسرسیوم دانشگاهی هم که در هلند قرار دارند حمایت می کند. یکی از آنها تحت رهبری دانشگاه پزشکی اراسموس(Erasmus) در روتردام(Rotterdam) است و دیگری محققان دانشگاه پزشکی اوترخت (Utrecht) هستند.
فهرست برنامه های آنها بلندپروازانه است. این کنسرسیوم به رهبری اریک سی ام ون گورپ(Eric C. M. van Gorp)، ویروس شناس دانشگاه اراسموس شامل ۲۲ بیمارستان است که با همکاری یکدیگر بر روی تاثیرات ویروس کرونا بر انعقاد خون کار می کنند.
این گروه به دنبال مواردی از مبتلا شدن به سندرم ترومبوسیتوپنی در بین دریافت کنندگان واکسن آسترازنکا و یا واکسن های دیگر هستند که بعد از دریافت واکسن گرفتار عارضه ی لخته شدن خون شدند.
آنها همینطور مطالعات آزمایشگاهی انجام خواهند داد و به دنبال راه هایی برای کاهش این خطر حتی با کاهش دوز تزریقی خواهند گشت.
پیتر آرلت(Peter Arlett) رئیس بخش تجزیه و تحلیل داده های آژانس اظهار داشت: آژانس دارویی اروپا می خواهد تا در طول دو ماه آینده نتایجی از این پروژه ها به دست بیاورد.
گروه همینطور تلاش خواهد نمود تا مشخص شود آیا این عارضه به گروهی خاصی از مردم مربوط می شود یا خیر.
ون گورپ اظهار داشت: آنچه که ما در اروپای غربی پیدا نماییم لزوما در آمریکای جنوبی و یا جمعیت های دیگر صادق نیست. این یک مشکل جهانی است و همه نگران آن هستند.
ون گورپ و همکارش تلاش خواهند کرد تا ارزیابی کنند که آیا ارتباط بین واکسن و این سندرم حقیقت دارد یا خیر.
تشخیص قطعی اینکه یک عارضه ی نادر در ارتباط با واکسن است آن هم زمانی که این واکسن به ده ها میلیون نفر تزریق شده کار بسیار دشواری است.
بهنود بیکدلی(Behnood Bikdeli)، متخصص قلب در بیمارستان زنان بوستون در ماساچوست می گوید: فردی که واکسن را دریافت می کند امکان دارد طی هفته بعدی گرفتار حمله یا سکته ی قلبی شود، چونکه از قبل قرار بوده این اتفاق رخ دهد. اینکه در مورد این موارد هوشیار باشیم و به جمع آوری داده ها بپردازیم خوب است اما این موارد بسیار محدود و نادر هستند.
علل اساسی
بیکدلی همینطور مایل است محققان اطلاعاتی در مورد بروز این عارضه در افرادی که واکسن دریافت نکرده اند جمع آوری کرده و به اشتراک گذارند. او می گوید: افزایش آگاهی در مورد احتمال ارتباط واکسن و لخته شدن خون می تواند سبب افزایش تعداد گزارشات افراد واکسینه شده از این عارضه نسبت به سایر افراد شود که می تواند به صورت نادرستی آمار را برجسته نشان دهد. و چنین نگرانی هایی می تواند در مورد سایر واکسن ها هم ایجاد شود.
محققان دیگر مشتاقند علت ایجاد این عارضه را بفهمند. تصور می شود سندرم ترومبوسیتوپنی در نتیجه ی یک پاسخ ایمنی به ترکیباتی است که در اثر اتصال مولکول هپارین با بار منفی به مولکول پروتئین با بار مثبت به نام پلاکت فاکتور ۴ ایجاد می شود. این پروتئین در لخته شدن خون نقش دارد.
جان کلتون(John Kelton) متخصص خون در دانشگاه مک مستر(McMaster) همیلتون که ۴۰ سال به مطالعه ی این سندرم پرداخته می گوید: هنگامی که پلاکت ها فعال می شوند، پلاکت های بیشتری جذب می کنند و سپس منفجر شده و لخته ی خون را به وجود می آورند.
آزمایشگاه کلتون هم اکنون به صورت تمام وقت بر روی علل رخ دادن چنین عارضه ای در واکسن آسترازنکا کار می کند.
او می گوید: بررسی این پدیده دشوار است چونکه نادر بودن آن سبب می شود بیماران کمی جهت بررسی وجود داشته باشند و نمونه ی حیوانی مناسب هم در دست نداریم.
ون گورپ می گوید: یکی از نتایج این بررسی ها افزایش توجه به ارتباط میان سیستم ایمنی و لخته شدن خون خواهد بود و نتایج می توانند سبب توسعه ی واکسن ها در آینده شوند. جهش های جدیدی از ویروس رخ خواهد داد و ما باید واکسن های جدیدی تولید نماییم و به این اطلاعات برای آینده نیاز داریم.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب